Dwór w Słodkowie k. Turku i jego historia

fot. paulina maciejewska, 2019
Słodków to wieś położona ok. 4 km od Turku, przy drodze krajowej 72. Jest to miejsce dla mnie szczególne, bowiem mieszkali tu moi ukochani pradziadkowie. Właśnie tutaj zaczęła się moja miłość do wsi, choć będąc dzieckiem nie do końca byłam tego świadoma. Ich dwupiętrowy dom pełen był nieodkrytych zakamarków, starych książek i bibelotów. Pod lipą stała ławeczka, na której prababcia śpiewała mi piosenki albo recytowała wiersze ze swoich dziecięcych lat. Wszystkie pamiętam do dziś i zawsze w myślach są wyśpiewane lub wypowiedziane głosem babci. Uwielbiałam buszować po starym sadzie, w którym rosły konwalie – moje ulubione kwiaty. Na kwiatach w ogrodzie obserwowałam motyle i poznawałam ich różne gatunki, co rozbudziło we mnie zainteresowania w kierunku przyrodniczym, rozwijane do dziś. Wspomnień tych jest znacznie więcej i już zawsze Słodków kojarzyć mi się będzie – jak zresztą jego nazwa wskazuje – ze słodkim i beztroskim dzieciństwem.
W moich wspomnieniach jest również dwór w Słodkowie. Tajemniczy, typowo polski dwór, otoczony zaniedbanym parkiem i zarośniętymi stawami. Co ciekawe, więcej mam wspomnień z parkiem, do którego prowadziła ścieżka porośnięta ogromnymi liśćmi łopianu. Stawy oblepiała rzęsa wodna (nazywałam ją wówczas żabianką). Żyły tam żaby różnych gatunków i rozmiarów, a ja mogłam prowadzić kolejne przyrodnicze obserwacje. Nigdy nie zapomnę walki pijawki z żabą, którą jakimś cudem udało mi się wypatrzyć przy brzegu jednego ze zbiorników.
Zdjęć z tamtego okresu niestety nie mam, co w sumie jest dziwne, ponieważ biegałam wtedy wszędzie z moim analogowym Kodakiem i uwieczniałam momenty, miejsca i artefakty, które chciałam zachować w pamięci. Może ktoś z Was posiada archiwalne zdjęcia tego miejsca? Jeśli tak, to tradycyjnie proszę o kontakt mailowy 🙂
Tyle tytułem wstępu. Może ciut przydługiego, ale nie wyobrażam sobie pisać o dworku w Słodkowie z pominięciem tak ważnego etapu w mojej małej historii.
Historia
Słodków (woj. wielkopolskie, pow. turecki, gm. Turek) jako osada pojawia się w dokumentach w XIV w. Inne nazwy wsi na przestrzeni lat to Szlothkowo czy Zlotcow.
Dwór wraz z parkiem oraz zabudowaniami folwarcznymi znajduje się w zachodniej części Słodkowa. Materiały źródłowe mogące pomóc w bliższym poznaniu dziejów majątku są niestety bardzo skąpe.


Dwór w Słodkowie powstał najprawdopodobniej w I poł. XIX w. W 1912 r. właścicielem wsi był Teodor Sznerr, a w okresie międzywojennym należała do Daniszewskich. Ostatnimi właścicielami przed wybuchem II wojny światowej byli Helena i Tadeusz Daniszewscy. Po II wojnie światowej majątek został upaństwowiony, rozebrano także część zabudowań gospodarczych. Dwór przeszedł liczne remonty, w wyniku których zatracił najprawdopodobniej detal architektoniczny. W latach 1946-1960 dwór w Słodkowie należał do Nadleśnictwa Turek. W późniejszych latach był własnością gminy, mieściły się tu mieszkania komunalne oraz Kółko Rolnicze. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat w budynku dworu swoją siedzibę miała biblioteka publiczna. W 2006 r. przeprowadzona została renowacja zespołu dworskiego dzięki środkom pozyskanym z Unii Europejskiej oraz funduszom Ministerstwa Kultury i Gminy Turek. Chylący się ku ruinie dwór został gruntownie odrestaurowany. Zaniedbany park uporządkowano, a stawy oczyszczono. Utworzono alejki dla spacerowiczów, mostki nad kanałami oraz posadzono nowe drzewa. Teren został ogrodzony.






Opis
Dwór w Słodkowie to budowla na planie prostokąta, parterowa, z poddaszem użytkowym, niepodpiwniczona, zwrócona główną fasadą na zachód.
Na osi elewacji frontowej niewielki ganek czterokolumnowy zwieńczony drewnianym trójkątnym naczółkiem. Obiekt pozbawiony detalu architektonicznego w wyniku licznych przebudów. Elewacja wschodnia z piętrowym ryzalitem na osi, zwieńczonym trójkątnym tympanonem z półkolistym okienkiem i parterową drewnianą przybudówką. Od północy przylega doń parterowe skrzydło, prawdopodobnie z przełomu XIX i XX w. Dawniej mieściły się tam pomieszczenia dla służby.
Dwór nakryty jest dachem naczółkowym, krytym papą. To skromna siedziba ziemiańska w stylu klasycystycznym, bardzo typowa dla budownictwa dworskiego Królestwa Kongresowego na początku XIX w. W skład zespołu dworskiego wchodził także folwark, usytuowany wokół dużego dziedzińca przed dworem, którego układ został zatarty w latach powojennych. Wnętrze dworu dwutraktowe.
Park
Park mieści się we wschodniej części założenia. W kompozycji znajdują się dwa stawy połączone kanałami i mostkami. Wśród drzewostanu wyróżnić można takie drzewa jak sosna wejmutka, buki, dęby, graby i sosny.


Stan obecny
W 2018 r. na poddaszu dworu w Słodkowie wybuchł pożar. Biblioteka została przeniesiona do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Słodkowie (część Gimnazjum). Z informacji, które udało mi się uzyskać od dyrektor biblioteki p. Kamili Serafińskiej, aktualnie sporządzana jest dokumentacja projektowa, która umożliwi przeprowadzenie remontu dworu w Słodkowie, w wyniku którego biblioteka będzie mogła wrócić do swojej dawnej siedziby. Dwór pełni obecnie funkcję mieszkalną, a park dworski jest ogólnodostępny.
W 2023 r. w ramach drugiego etapu Rządowego Programu Odbudowy Zabytków udało się pozyskać 399 999 zł na remont budynku zespołu dworskiego.


fot. paulina maciejewska, 2019

fot. paulina maciejewska, 2019
Bibliografia
- Gasili pożar w budynku biblioteki w Słodkowie, https://www.turek.net.pl/policja/25311-slodkow-gasili-pozar-w-budynku-biblioteki, (dostęp: 27.05.2022).
- Górzyński M., Zabytki miasta Turku i powiatu tureckiego, t. 2, cz. 1: Rezydencje Powiatu Tureckiego, 2009.
- Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa.


