Pałac Wierusz-Kowalskich w Posadzie k. Konina

Pamiętacie jak pisałam w powitalnym wpisie o albumie poświęconym pałacom, dworom i zamkom, który zaczęłam prowadzić w szkole podstawowej?

Otwierał go pałac w Posadzie, od którego wszystko się zaczęło. Odkryłam go przypadkowo podczas powrotu z wycieczki rowerowej. Lubię jak jest sentymentalnie, więc dołączam jedno ze zdjęć, które wówczas wykonałam moim analogowym Kodakiem.

Pałac w Posadzie wygląda malowniczo o każdej porze roku, ale zdecydowanie najpiękniej jesienią! Jest opleciony winobluszczem i dodaje mu to niezwykłego uroku. Nieprzypadkowo więc wybrałam się tam w październiku, aby przygotować dla Was poniższy materiał zdjęciowy.

Historia

W Polsce istnieje wiele wsi o tej samej nazwie, co niestety powoduje, że trudno jest określić, które z nich dotyczą omawianej Posady k. Konina (woj. wielkopolskie, powiat koniński, gm. Kazimierz Biskupi).

Był to dwór jaśniejący wszystkimi cnotami szlacheckiej siedziby, pełen wdzięku i niewyczerpanej polskiej gościnności”.

Julian Wieniawski o pałacu w Posadzie przed powstaniem styczniowym

Pałac w Posadzie zbudowany został w II poł. XIX w. dla rodziny Wierusz-Kowalskich. W 1899 r. zamieszkał w nim Karol Wierusz-Kowalski – malarz spokrewniony z innym wybitnym artystą Alfredem Wierusz-Kowalskim oraz Januarym Suchodolskim. Pobierał lekcje u Juliusza i Wojciecha Kossaków. Studiował w Monachium, w Akademii u Hackla. Stworzył takie dzieła jak Jeźdźce i wóz opuszczają polską wieś (1895) czy Powrót z wakacji (1898). W 1899 r. powrócił do Polski i osiadł w pałacu Posada. Wciąż pozostawał w bliskich stosunkach ze swoim stryjem Alfredem, który zakupił w międzyczasie majątek w pobliskim Mikorzynie (dwór w Mikorzynie pojawi się również na moim blogu). Przebywając w Posadzie namalował słynne Chaty we mgle (1924). Zaprojektował też bramę powitalną na rogatkach słupeckich z okazji przyjazdu marszałka Józefa Piłsudskiego do Konina w 1921 r. Jego prace wystawiane były w Poznaniu, Łodzi, Bydgoszczy, a także w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Niestety większość dzieł Karola Wierusz-Kowalskiego zaginęła w czasie II wojny światowej. 

Pałac pobudowany został w duchu neogotyckim, który w okresie romantyzmu cieszył się ogromną popularnością. Majątek był w rękach Wierusz-Kowalskich do lat 30. XX w. W 1951 r. Karol opuścił Posadę i zamieszkał w Poznaniu u córki, gdzie zmarł w 1953 r.  

Po 1945 r. majątek przeszedł w ręce Skarbu Państwa, a później służył jako budynek mieszkalny. Na początku lat 90. wprowadził się do niego Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków. W połowie lat 90. został odrestaurowany z zachowaniem neogotyckich form. 

Od 2015 r. w pałacu mieści się filia Gminnego Ośrodka Kultury w Kazimierzu Biskupim. W 2019 r. powstała Fundacja Grupa Inicjatywna Pałac Posada, której celem jest integracja lokalnej społeczności oraz zapewnienie ciekawych zajęć dzieciom i młodzieży.

Opis

Pałac na rzucie prostokąta. Elewacja frontowa od wschodu, z ryzalitem umieszczonym bliżej krawędzi południowej. Ryzalit z gankiem, poprzedzony schodami, z tarasem w pierwszej kondygnacji.

Elewacja wschodnia (frontowa) dziesięcioosiowa. W części środkowej ryzalit z gankiem poprzedzonym schodami mieszczącym wejście główne i tarasem na piętrze. Zryzalitowane części trzyosiowe: środkowa z gankiem oraz południowa. Niższe części trzyosiowe. Ryzalit w części północnej – pozorny (od wschodu i zachodu). Elewacja południowa trzyosiowa, z tarasem poprzedzającym drzwi wejściowe. Elewacja zachodnia dziewięcioosiowa. Naroża budynku opilastrowane, przechodzące ponad dach budynku w blankowane sterczyny – charakterystyczne dla gotyku angielskiego. Elewacja północna trzyosiowa. Drzwi wejściowe na osi w parterze Wejście główne poprzedzony schodami zwierciadlanymi (lustrzanymi) z masywną pełną balustradą, pod spocznikiem schodów wejście do piwnicy. Budynek zwieńczony krenelażem.

Wnętrze pałacu tworzy reprezentacyjny hol z salonem na osi oraz bocznymi pomieszczeniami w układzie dwutraktowym na parterze. Wzdłuż budynku na piętrze przebiega wąski, międzytraktowy korytarz. 

Archiwalne zdjęcia pałacu, które polecam Waszej uwadze link.

Stan obecny

Styczeń 2022: podpisano umowę na „Przebudowę pałacu w obszarze Zespołu Pałacowo – Parkowego w Posadzie”. Jest to bardzo dobra wiadomość, ponieważ pałac od lat wymaga gruntownego remontu.

Zakres prac ma objąć m.in.: remont ścian piwnicznych, remont dachu wraz z jego dociepleniem, budowę zewnętrznej instalacji kanalizacji deszczowej, budowę drenażu opaskowego przy budynku, wykonanie opaski żwirowej przy budynku, remont elewacji, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej zewnętrznej, wykonanie tarasu nad przedsionkiem, wykonanie tarasu od strony południowej, wykonanie schodów zewnętrznych głównych, wykonanie schodów zewnętrznych bocznych, montaż urządzeń dźwigowych.

Remont zewnętrznej części pałacu został ukończony pod koniec 2022 r. Z elewacji zniknęły pnącza winobluszczu, zmienił się także jej kolor. Wymieniona została zewnętrzna stolarka okienna i drzwiowa, zamontowano urządzenia dźwigowe, wykonano schody zewnętrzne główne i boczne oraz kanalizację deszczową.

Remont kosztował 1,8 mln zł, z czego 1,5 mln zł pochodzi z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych.

Kolejnym etapem będzie rewitalizacja wnętrz oraz parku.

W pałacu w Posadzie mieści się filia Gminnego Ośrodka Kultury w Kazimierzu Biskupim. Budynek otacza ogólnodostępny park, przystosowany dla odwiedzających.

Bibliografia

• Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa.
• Skonieczny B., Kazimierz Biskupi. Pięknieje pałac w Posadzie. Remont za 1,8 mln zł, (dostęp: 03.02.2023).
• Strzałko M., Neogotyckie rezydencje w Wielkopolsce, 2008.
• Wojciechowski J.W., Girlandy, czyli studia nad wybranymi siedzibami ziemiańskimi i ich dawnymi właścicielami w północno-wschodniej Wielkopolsce, 2019.

Postaw mi kawę!

Drogi Czytelniku!

Cieszę się, że wędrujesz razem ze mną po Pałacowym Szlaku. Jeżeli podoba Ci się to, co robię i chcesz wesprzeć dalsze działania związane z rozwojem bloga, możesz postawić mi wirtualną kawę. Nie ma nic przyjemniejszego niż tworzenie nowych treści przy dobrej kawie! 🙂