Opuszczony pałac w Źródłach na Dolnym Śląsku

Wieś Źródła (woj. dolnośląskie, pow. średzki, gm. Miękinia) położona jest 9 km na wschód od Środy Śląskiej. Na południowym krańcu wsi znajduje się zespół pałacowo-parkowo-folwarczny.

Pałac w Źródłach w wyniku przeprowadzonych remontów w latach powojennych niemalże całkowicie utracił detal i swój pierwotny charakter. Obiekt zachował jednak regularną i prostą bryłę, z salonikiem ogrodowym we wnętrzu, co było typowym rozwiązaniem dla niewielkich rezydencji klasycystycznych na Śląsku.

W okolicy warto zwiedzić pałace w: Mrozowie, Szczepanowie, Miękini, Brzezinie, Gosławicach, Białkowie, Prężycach i Wilkostowie. Miłośnicy zamków koniecznie powinni obejrzeć zamek w Wojnowicach, zaadaptowany na 3-gwiazdkowy hotel, w którym zdecydowanie trzeba się zatrzymać 🙂

Historia

Wieś Źródła pierwszy raz była wzmiankowana w XIII w. pod łacińską nazwą Fons, która w latach późniejszych zmieniła się kolejno na Burn i Borne. 

Podczas wojny trzydziestoletniej wieś Źródła uległa zniszczeniu wraz z tutejszymi dobrami rycerskimi. W 1669 r. majątek kupiła Pani Arzat za 15 tys. reńskich talarów. Wówczas też nastąpiło odrodzenie gospodarcze.

W XVI i XVII w. Źródła były własnością rodów: von Urzatin, von Seidlitz, Juschin, von Kuhl, von Schellendorf, von Reimnitz, a od 1690 r. należały do Johanna von Gutsmutsa.

Od 1774 r. wieś przeszła w ręce rodziny von Carmerów. Majątek kupił Johann Heinrich Casimir von Carmer (1721-1801) – pruski wielki kanclerz, reformator prawa, minister sprawiedliwości śląskiej prowincji, właściciel wielu terenów na Śląsku. W 1801 r. utworzył majorat Źródła, w skład którego wchodził majątek Źródła i Pęczków. Po jego śmierci dobra przejął jego syn Hans Friedrich Heinrich von Carmer (1765-1809), a następnie Hans Carl Heinrich von Carmer (1798-1857), syn Hansa Friedricha.

Pałac w Źródłach powstał prawdopodobnie w latach 20. lub 30. XIX w.

W 1857 r. majorat otrzymał w spadku Hans Friedrich Ludwig Wilhelm von Carmer (1827-1885). Od 1885 r. dobra przeszły w ręce jego syna – Hansa Carla Ernsta Gotthilfa Friedricha von Carmer (1861-1922). Miał trzy córki i trzech synów z małżeństwa z Charlotte Elise Anne Julie (1878-1926). Pałac w Źródłach odziedziczył ich drugi syn Carl Friedrich Johann Heinrich Casimir von Carmer (1911-2002).

Rodzina von Carmer mieszkała również w pałacach w Cesarzowicach i Pęczkowie. Pałac w Źródłach był często dzierżawiony.

Po II wojnie światowej majątek przeszedł w ręce Skarbu Państwa. W pałacu w Źródłach działał wiejski Klub Książki i Prasy. Później obiekt został przejęty przez PGR w Brzezince, utworzono tam biura i mieszkania dla pracowników Zakładu Rolnego w Źródłach. W okresie od zakończenia II wojny światowej do ok. 1965 r. wzniesiona została przybudówka od strony elewacji zachodniej, która zniekształciła pierwotną bryłę budynku. W wyniku remontu adaptacyjnego przeprowadzonego w 1965 r., niemalże całkowicie ogołocono pałac z detalu. Zlikwidowano fartuszki, zwisy, dekorację portali i elewacji. Zaokrąglone narożniki fasady głównej zostały wyprostowane, zmieniono układ otworów okiennych. Wnętrza również pozbawiono dekoracji i przystosowano je do nowych potrzeb.

Po upadku PGR pałac należał do Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, a od 2002 r. właścicielem majątku została gmina Miękinia.

Opis

Pałac na rzucie prostokąta, 2-kondygnacyjny, podpiwniczony, nakryty dachem 4-spadowym. Elewacja frontowa (północna) 2-kondygnacyjna, 9-osiowa, podzielona lizenami w wielkim porządku. Na osi portal z belkowaniem, ujmujący otwór wejściowy.

Elewacja ogrodowa (południowa) z ryzalitem na osi, ujętym w pilastry toskańskie w wielkim porządku, wspierające trójkątny szczyt z oculusem. Na skraju elewacji ogrodowej lizeny. Elewacja zachodnia niemalże całkowicie zakryta przybudówką z płaskim dachem.

Wnętrze dwutraktowe.

Stan obecny

Pałac w Źródłach jest zabezpieczony i opuszczony. Wymaga natychmiastowego remontu.

Bibliografia

• Dąbrowski D., Źródła, https://www.palaceslaska.pl/index.php/indeks-alfabetyczny/zi/2697-zrodla, (dostęp: 09.04.2023).
• Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa.

Postaw mi kawę!

Drogi Czytelniku!

Cieszę się, że wędrujesz razem ze mną po Pałacowym Szlaku. Jeżeli podoba Ci się to, co robię i chcesz wesprzeć dalsze działania związane z rozwojem bloga, możesz postawić mi wirtualną kawę. Nie ma nic przyjemniejszego niż tworzenie nowych treści przy dobrej kawie! 🙂