Grzybno: dwór rodziny Guenther

Dwór w Grzybnie (woj. wielkopolskie, pow. śremski, gm. Brodnica) zobaczyłam w przelocie w 2007 r. Z tamtego okresu pochodzi też jedyna fotografia obiektu, jaką posiadam.

W okolicy warto zwiedzić dwory m.in. w: Mechlinie, Manieczkach czy Jaszkowie, a także pałace w: Będlewie, Gorzyczkach, Siernikach, Jarogniewicach, Rogalinie, Brodnicy, Iłówcu, Czempiniu i Psarskim.

Dwór w Grzybnie zlokalizowany jest w parku, w centralnej części wsi, blisko rozwidlenia dróg na południe do Szołdr i na zachód od Żabna. Przy okazji wizyty w Grzybnie, warto zobaczyć znajdujące się tam dwory. W Szołdrach zachował się dwór z 1750 r. o częściowo zatartych cechach barokowych, natomiast w Żabnie stoi dwór z XIX w. z drewnianą wieżyczką.

Dwór w Grzybnie – historia

Wieś Grzybno pierwszy raz była wzmiankowana w 1387 r. jako własność szlachecka i należała wówczas do Tomisława z Grzybna.

W I poł. XVIII w. istniał już w Grzybnie dwór, o czym świadczy wizja dóbr z 1749 r.

(…) Dwór, ze wszystkim zawarciem, przyciesi około złe popruchniałe, inszych potrzeba, dachu połowa snopkami poszyta, połowa szkudłami, ale cały zły. Wchodząc do tego dworu w sieni ścian jest w lepionkę, drzwi dobre z klamką żalazną i zawiasami żelaznymi. Z tej sieni po lewej ręce jest izba pańska w blochy sosnowe (…) w tej izbie okna trzy w tafelki (…) do tych okien są dwie okiennice na zawiasach żelaznych. Kominek kapturowy dobry, piec zły (…) z tej izby alkierz w lepionkę, do którego alkierza drzwi dobre (…) podłoga dobra z tarcic, okno w tafelski (…). Z sieni idąc prosto kuchenka, drzwi do niej dobre, ognisko dobre, komin wielki niezły, z tej kuchenki jest spiżarnia (…) w której okienko w ołów oprawione. Idąc z sieni na prawa stronę, izba czeladna (…) w tej izbie okna dwa (…) z tej izby komora (…)

1749 r.

Drewniany dwór popadał w ruinę i w połowie XIX w. na jego miejscu zbudowano pałac.

Od 1876 r. dobra należały do do Franza von Guenther (1850-1920) – podporucznika i radcy prowincji ziemskiej. Był żonaty z Johanną Marie-Luise von Bernuth (1858-1877), z którą miał dwójkę dzieci: syna Williama i córkę Ernę. W latach 1899-1905 Franz von Guenther wybudował kolonię mieszkalną dla robotników majątku. Na miejscu poprzedniej siedziby powstał obecny dwór w Grzybnie. Istnieją rozbieżności dotyczące daty powstania dworu. Niektóre źródła podają, jakoby obiekt miał powstać w latach 1899-1905, natomiast w rejestrze zabytków widnieje data 1914-1920.

Grzybno było w rękach rodziny Guenther do 1944 r. Po II wojnie światowej majątek w Grzybnie został rozparcelowany. Folwark przeszedł na własność PGR Manieczki. W budynku dworu utworzono szkołę rolniczą, która rozpoczęła działalność w październiku 1946 r. pod nazwą Żeńska Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego.

Opis

Dwór w Grzybnie jest budowlą murowaną, otynkowaną, na planie prostokąta. Dwukondygnacyjny, z płytkimi ryzalitami w elewacji frontowej, ryzalitem w elewacji ogrodowej oraz bocznych elewacjach. Nakryty wysokim, czterospadowym dachem z oknami powiekowymi.

Elewacja frontowa (zachodnia) 10-osiowa, w części środkowej z parterowym gankiem zwieńczonym trójkątnym frontonem, wspartym na dwóch parach kolumn.

Elewacja ogrodowa (wschodnia) dwukondygnacyjna, 5-osiowa, z trójosiowym ryzalitem w części północnej, nakrytym daszkiem. Od północy – jednoosiowy ryzalit z klatką schodową, zamknięty dachem czterospadowym. Elewacja południowa piętrowa, 4-osiowa, z piętrowym 3-osiowym ryzalitem.

Wnętrza dworu w Grzybnie uległy przekształceniu i zostały zaadaptowane do potrzeb szkoły rolniczej. Układ wnętrz dwutraktowy, z międzytraktowym korytarzem wzdłuż budynku. Od głównego wejścia przechodziło się przez hol, połączony z korytarzem. Korytarz prowadził do schodów w ryzalicie południowym oraz do reprezentacyjnej sali zlokalizowanej na parterze ryzalitu elewacji ogrodowej.

Stan obecny

Dwór w Grzybnie stanowi obecnie siedzibę dla Zespołu Szkół Rolniczych w Grzybnie.

Z powodu źle przeprowadzonych remontów na przestrzeni lat, dwór niemalże całkowicie pozbawiony jest detalu architektonicznego.

Bibliografia

• galeriawielkopolska.info, Grzybno, (dostęp: 10.03.2023).
• grzybno.info.pl, Pałac w Grzybnie, (dostęp: 10.03.2023).
• grzybno.info.pl, Rodzina Guenther – ostatni właściciele majątku Grzybno, (dostęp: 10.03.2023).
• Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa.
• Szmidt Z., Atrakcje turystyczne Ziemi Śremskiej, 2001.
• Zespół Szkół Rolniczych w Grzybnie – oficjalna strona, (dostęp: 10.03.2023).

Postaw mi kawę!

Drogi Czytelniku!

Cieszę się, że wędrujesz razem ze mną po Pałacowym Szlaku. Jeżeli podoba Ci się to, co robię i chcesz wesprzeć dalsze działania związane z rozwojem bloga, możesz postawić mi wirtualną kawę. Nie ma nic przyjemniejszego niż tworzenie nowych treści przy dobrej kawie! 🙂