Opuszczony dwór w Bedoniu pod Łodzią
Dlaczego na moim Pałacowym Szlaku tak często pokazuję opuszczone i zrujnowane pałace i dwory? Ponieważ chcę ocalić je od zapomnienia i zdążyć zobaczyć oraz sfotografować zanim podzielą smutny los wielu polskich siedzib ziemiańskich i całkiem znikną z powierzchni ziemi.
Dwór w Nowym Bedoniu (woj. łódzkie, pow. łódzki wschodni, gm. Andrespol) jest jednym z nich. Celowo wybrałam pochmurną i deszczową aurę, aby uchwycić na zdjęciach jego mroczną i troszkę przerażającą bryłę. No i doświadczenia z wizyty w dworze w Łukomiu nauczyły mnie, aby ruiny podziwiać zanim przykryje je bujna roślinność w pakiecie z niezbyt przyjemnymi latającymi towarzyszami wycieczek (uściślając, mowa o owadach).
Kilka dni przed moją wizytą teren został wysprzątany, a jak podaje portal expressilustrowany.pl, ruiny dworu oczyszczono z resztek zawalonego dachu oraz ścian i wywieziono 24 wywrotki gruzu. Czy dwór w Bedoniu będzie odbudowany? Na razie nie ma takich planów.
Na horyzoncie pojawiła się jednak nadzieja. W 2023 r. gmina Andrespol pozyskała ponad 3,2 mln zł w ramach drugiej edycji Rządowego Programu Odbudowy Zabytków. Dwór w Bedoniu ma zostać zabezpieczony przed dalszą degradacją. To bardzo dobra wiadomość z uwagi na wartość dworu dla lokalnej społeczności.
Dwór w Bedoniu – historia
Nazwa wsi Bedoń jest używana od niedawna, bowiem od okresu międzywojennego. Wcześniej funkcjonowała jako Będoń. Pierwszy raz wzmiankowana była w 1391 r.
Od XV w. wieś należała do rodziny Będońskich h. Nałęcz. W 1750 r. sprzedali dobra Trembeckiemu h. Brochwicz, który na północ od obecnego dworu postawił tzw. stary dwór, z którego zachowała się jedynie modrzewiowa belka, przenoszona jako pamiątka historyczna do kolejnych dworów z napisem: „Boże Łaskawy Dobrotliwy Panie Błogosław Ludziom Twoim to mieszkanie 1751 roku Błogosławiłeś nam w przeszłości Panie niechaj Twa Łaska na dal nie ustanie”. Obecnie jest w posiadaniu potomka ostatnich przedwojennych właścicieli majątku.
W 1791 r. dobra należały do Wincentego Trembeckiego, właściciela Rakoszyna oraz Więckowic, który poślubił Magdalenę Jordan z Myślenic, z którą miał córkę Ewę. Ewa wyszła za mąż za Jana Sucheckiego. Małżeństwo było właścicielami majątków: Bedoń, Białocina, Rakoszyna i Rozprza. Następną właścicielką Bedonia była ich córka Joanna (Koźmińska h. Poraj, po mężu Karolu).
Później majątek odziedziczyła ich córka Eufemia, która w 1867 r. poślubiła Jana Kochanowskiego, adwokata i sędziego z Opoczna oraz właściciela dóbr Straszowa Wola i Trojanowice k. Opoczna. Pobudowali nowy dwór w latach 1870-1880. Ich najstarszy syn Jan, był uznanym profesorem zwyczajnym historii, a od 1921 r. rektorem Uniwersytetu Warszawskiego.
W 1880 r. brat Eufemii Kochanowskiej – Ignacy, podróżnik i przyrodnik, brat Ignacy zaprojektował park wokół dworu. Do jego stworzenia wykorzystał fragmenty dawnej puszczy. Na jego terenie stała też altana z drzew, w której znajdował się stół z kamienia młyńskiego, a jej pomysłodawcą był Jan Kochanowski.
W czasie I wojny światowej dwór w Bedoniu został zniszczony. Podjęto się jednak odbudowy, w nieco zmienionej formie z pomocą architekt Józefa Kaban-Korskiego, przyjaciela rodziny Kochanowskich.
Eufemia zmarła w 1919 r., a majątek w Bedoniu odziedziczył ich drugi syn Roman Kochanowski – uznany społecznik oraz fundator kościoła. Później dobra przeszły na własność jego synów: Andrzeja Jana, Jana Romana i Piotra Władysława.
W latach 30. XX w. Jan Roman Kochanowski dokonał przebudowy parku. Na skrajnych częściach założenia posadził drzewa ozdobne, a przed gankiem dwa dęby. Jego matka utworzyła aleję brzozową, prowadzącą obecnie od stacji kolejowej do dworu.
Majątek po 1945 r. przeszedł na własność Skarbu Państwa, a duzą jego częścią opiekowały się Lasy Państsowe.
W 1996 r. w dworze w Bedoniu wybuchł pożar. W wyniku braku opieki i remontu, zaczął popadać w ruinę.
Opis dworu Kochanowskich
Dwór w Bedoniu jest budowlą piętrową, murowaną z cegły, na rzucie prostokąta. Elewacja frontowa z czterokolumnowym portykiem toskańskim w wielkim porządku, zwieńczonym tympanonem z oknem termalnym w części centralnej. W połowie długości portyku mieści się balkon. Pod okapem mieści się szeroki gzyms, a w osiach kolumn – pilastry toskańskie.
Bibliografia
- Sayed L., Posiadłość jak z horroru! Ruina majątku rodziny Kochanowskich w Bedoniu pod Łodzią odzyska dawną świetność, expressilustrowany.pl, (dostęp: 28.02.2024).
- wikipedia.org: Nowy Bedoń, (dostęp: 28.02.2024).
Postaw mi kawę!
Drogi Czytelniku!
Cieszę się, że wędrujesz razem ze mną po Pałacowym Szlaku. Jeżeli podoba Ci się to, co robię i chcesz wesprzeć dalsze działania związane z rozwojem bloga, możesz postawić mi wirtualną kawę. Nie ma nic przyjemniejszego niż tworzenie nowych treści przy dobrej kawie! 🙂